2025-04-14
Валютын ханш нь тухайн улсын эдийн засгийн төлөв байдал, олон улсын худалдаа, улс төрийн нөхцөл байдал зэрэг олон хүчин зүйлсийн нөлөөн дор хэлбэлздэг. Үүний улмаас тухайн улсын валютын ханш цаг хугацааны туршид өсөх, буурах хөдөлгөөнд ордог. Валютын ханшийн уналт нь олон улсын зах зээл, хөрөнгө оруулагчдын шийдвэр, мөн тухайн улсын дотоод нөхцөл байдлаас хамаардаг. Энэ нийтлэлд бид валютын ханшийн уналтад нөлөөлдөг 5 гол шалтгааныг авч үзэх болно.
Инфляцийн түвшин нь тухайн улсын эдийн засгийн эрүүл мэндийг тодорхойлдог гол үзүүлэлтүүдийн нэг юм. Хэрвээ тухайн улсын инфляци бусад улсаас хэт өндөр байгаа бол энэ нь валютын ханшийн уналтанд хүргэдэг. Инфляци өндөр байвал тухайн улсын валютын худалдан авах чадвар буурч, энэ нь олон улсын зах зээл дээр тус валютыг зарах, эсвэл хөрөнгө оруулагчид мөнгөний үнэ цэнийг бууруулахтай холбогддог.
Жишээ: Хэрвээ тус улсын инфляци өндөр байвал гадаад худалдаа, импортын үнэ өндөр болох нь валютын ханшийн уналтад нөлөөлдөг. Үүний зэрэгцээ, инфляци өндөр байх нь эдийн засгийн өсөлтийг удаашруулж, гадаад хөрөнгө оруулагчид тухайн улсын эдийн засагт итгэхээ больж, валютыг зарах магадлал өндөр болдог.
Улс төрийн тогтворгүй байдал нь валютын ханшийн уналтын томоохон шалтгаан болдог. Улс төрийн маргаан, засгийн газрын солигдож буй байдал, эсвэл улс төрийн өрсөлдөөний нөхцөл нь эдийн засгийн өөрчлөлтүүдийг үүсгэдэг. Энэ нь хөрөнгө оруулагчдыг айдаст автуулж, эдийн засгийн эрсдлийг нэмэгдүүлж, валютын ханш унахад хүргэдэг.
Жишээ: 2016 онд Британийн Brexit (Британи Европын Холбооноос гарах) шийдвэр нь фунт стерлингийн ханшийг хүчтэй унагаасан. Засгийн газрын бусад шийдвэрүүд, улс төрийн хямрал ч мөн валютын ханшид нөлөөлдөг.
Тус улсын худалдааны алдагдал буюу гадаад худалдааны тэнцэл нь валютын ханшийн уналтанд нөлөөлдөг. Хэрвээ улс орон их хэмжээний импорт хийж, экспорт бага байвал гадаад валютын нөөц буурч, валютын ханш унах эрсдэл үүсдэг. Мөн улс орон гадаад орнуудаас зээл авсан бол энэ нь тухайн улсын валют "хэт их" нийлүүлж, гадаад валютын нөөц дутагдаж, эдийн засгийн өсөлт удааширдаг.
Жишээ: Хэрвээ улс гадаад руу их хэмжээний бүтээгдэхүүн нийлүүлдэггүй, харин их хэмжээний импорт хийдэг бол валютын ханшийн тэнцвэр алдагдана. Энэ нь ерөнхийдөө валютын ханшийн уналтад хүргэдэг.
Төв банкны мөнгөний бодлого нь валютын ханшид шууд нөлөөлдөг. Хэрвээ төв банк өндөр хүүтэй мөнгөний бодлого барьж, мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдүүлбэл валютын ханш буурах магадлалтай. Мөнгөний нийлүүлэлтийг хэт их нэмэх нь инфляцийг өдөөдөг бөгөөд энэ нь валютын ханшийг унагахад хүргэдэг.
Жишээ: Америкийн төв банк (Federal Reserve) хүүг бууруулсан тохиолдолд ам.долларын ханш буурч, зээлийн хүүгийн түвшин нь мөнгөний нийлүүлэлтийг өсгөдөг. Энэ нь зээлийн хүүгийн хямдрал, мөнгөний нийлүүлэлтийн нэмэгдэлтэй холбоотойгоор валютын ханшийн уналт үүсдэг.
Гадаад хөрөнгө оруулагчдын итгэл болон эрсдлийн үнэлгээ нь валютын ханшид шууд нөлөөлдөг. Хэрвээ хөрөнгө оруулагчид тухайн улсын эдийн засагт итгэхээ больж, хөрөнгө оруулалт хийхгүй бол валютын ханш унах эрсдэлтэй. Үүний шалтгаан нь тус улс руу хөрөнгө оруулалт оруулж байгаа валютын нийлүүлэлт багасахад хүргэдэг. Мөн, улс орон өөрийн валютыг худалдан авах эсвэл зарах үед үнийн хэлбэлзэл үүсч болно.
Жишээ: Хэрвээ хөрөнгө оруулагчид улс орны эдийн засагт эргэлзэж эхэлбэл, тэдгээрийн хөрөнгө оруулалт буурч, валютын ханш унах боломжтой. Энэ нь хөгжиж буй орнуудын валютын ханшид ихэвчлэн тохиолддог үзэгдэл юм.
Валютын ханш унах нь олон хүчин зүйлсийн нийлбэрээс үүдэлтэй байдаг. Инфляци, улс төрийн тогтворгүй байдал, худалдааны алдагдал, мөнгөний бодлого, гадаад хөрөнгө оруулалт зэрэг хүчин зүйлс нь валютын ханшид шууд нөлөөлдөг. Тиймээс хөрөнгө оруулагчид болон эдийн засагчид эдгээр хүчин зүйлсийг ажиглан, улс орнуудын валютын ханшийн өөрчлөлтийг урьдчилан таамаглахыг хичээдэг. Хэдийгээр валютын ханшийн уналтыг хянах боломжгүй ч эдгээр шалтгаануудын тусламжтайгаар таамаглал хийх, хамгаалах стратегиудыг боловсруулж болно.
